‘In Nativitate Domini’
Op vrijdag 6 januari 2012 voert de schola in de Sint Paulusabdij ‘In Nativitate Domini’ uit. Uit het programmaboekje: ‘In Nativitate Domini’ bestaat uit drie gedeelten en is een verzameling gregoriaanse gezangen uit de rijke en omvangrijke middeleeuwse liturgie van de Kersttijd, gezangen, die in de huidige liturgie niet meer in hun oorspronkelijke vorm, of helemaal niet meer voorkomen. Dat geldt zeker voor het tweede en derde deel, het Officium Pastorum (Officie van de Herders) en het Officium Regum Trium (Officie van de Driekoningen). Onze uitvoering is gebaseerd op materiaal uit twee manuscripten, die afkomstig zijn uit de kathedraal van Rouen. Het betreft een Graduale (boek met gezangen) uit de 13e eeuw met daarin de teksten en melodieën én een Ordinarium (boek met gezangen) uit de 14e eeuw. Bijzonder is dat in beide officies gedetailleerde aanwijzingen te vinden zijn met betrekking tot de uitvoering; handelingen, rolverdeling, kleding en decor. Karakteristiek voor de versies uit Rouen blijft evenwel dat ze uitdrukkelijk opgenomen zijn in het geheel van de liturgische viering; ze zijn niet bedoeld als ‘spel’ of ‘toneel’ in de moderne zin van het woord ‘.
Een hele uitdaging! Maandenlang repeteert de schola – aangevuld met gastzangers – twee keer per week. We lenen de zwarte kovels van de benedictijnen uit Teteringen en Doetinchem, mogen prachtige koorkappen, een dalmatiek, koorkleding, kandelaars en wierookvaten gebruiken van de Catharinaparochie uit Oosterhout (Corneliuskerk Den Hout, Antoniuskerk en Mariakerk), parochies uit Geertruidenberg, Lage Zwaluwe en van de Zeeuwse Koorschool uit Goes. We bouwen het decor: een kerststal in de vorm van een drieluik, zodat op drie vlakken kersttaferelen uit de middeleeuwen te zien zijn die het verhaal verduidelijken. Intussen voert de schola intensief campagne met artikelen in de pers, met flyers en affiches en worden we verrast door een overweldigende belangstelling. De muzikale leiding is in handen van Rudi Oomen,Walther Halterszorgt voor de vormgeving en de regie. Beter dan Hans van der Prijt in zijn recensie in Weekblad Oosterhout van 11 januari 2012 kunnen we het niet beschrijven. Na de uitvoering is er koffie met Driekoningenkoek. In de koek zitten drie bonen verstopt – twee witte en een zwarte – en volgens goed gebruik zijn degenen die een boon in hun koek treffen voor even koning en winnen alle drie een CD van ‘In Nativitate Domini’.
* Er waren vele extra repetities nodig voor een kwalitatieve uitvoering van ‘In Navitate Domini’, meestal op het Oelbert, hier in het Effent.
* Scènes uit ‘In Navitate Domini’ op Driekoningen in de Sint Paulusabdij. Links de drie koningen met hun dienaren Bas, Redgie en Toon, rechts twee van de vijf herders en een gedeelte van het koor. Op de achtergrond het fraaie decor.
CD-opname
Een nieuwe ervaring! Voor het eerst in haar bestaan gaat de schola op 7 januari 2012 de studio in. Gekozen is voor de studio van de Nieuwe Veste in Breda. ‘In Nativitate Domini’ zit nog vers in het geheugen, dat moet lukken. In een halve cirkel rondom uiterst gevoelige microfoons. Elk bijgeluid ‘horen’ ze; rinkelende autosleutels in een broekzak waarmee een koorlid wat zenuwachtig speelt, ritselende bladzijden die al te fel worden omgeslagen, elke onvolkomenheid registreren ze en wordt zonder genade afgestraft. Anders dan opnames in een kerk. Daar wil de galm van het gebouw schoonheidsfoutjes nog wel eens ‘restaureren’. ‘Gelijk beginnen, let op het woordaccent, uitgangen zacht!’ Op 8 maart 2012 is er een tweede opnamesessie om de puntjes op de i te zetten. Maandag 2 april 2012 is om 16.30 uur in café De Beurs in de Klappeijstraat de CD gepresenteerd. Voor deze bijeenkomst zijn ook de sponsors uitgenodigd en natuurlijk de drie winnaars die elk een boon hadden in hun stuk Driekoningenkoek.
1. 2.
3. 4.
1. De schola komt op maandag 2 april 2012 zingend café De Beurs met de begintune van ‘In Navitate Domini’ (Foto Wim Vermeeren)
2. Er was in De Beurs veel meer belangstelling voor de CD-presentatie dan deze foto doet vermoeden (Foto Wim Vermeeren).
3. Hoogtepunt van de bijeenkomst: voorzitterCees Reyntjesreikt de eerste CD’s uit aan Annemieke Tekstra, Lia Ooien en Gert-Jan Schellekens, die ieder op 6 januari 2012 bij de uitvoering van ‘In Navitate Domini’ een boon in hun Driekoningencake aantroffen (Foto Wim Vermeeren).
4. Ook regisseurWalther Halters kan tevreden zijn.
Hommage aan de benedictijnen
Schola Cantorum Oosterhout bestaat zeventig jaar en brengt in het kader van de viering van dit jubileum een hommage aan de benedictijnen.
De benedictijnen hebben eeuwenlang – tot nu toe! – het gregoriaans bewaard, onderzocht en ontwikkeld. Daarnaast hebben de benedictijnen hun specifieke betekenis voor Oosterhout en de schola. Bijna honderd jaar woonden de monniken in de Sint Paulusabdij in Oosterhout en in de beginjaren repeteerde de schola er wekelijks.
De Hommage bestaat uit een concert én een tentoonstelling.
Concert
Op zondag 20 mei 2012 om 15.00 uur in de Sint Jansbasiliek op de Markt te Oosterhout een ‘Hommage aan de Benedictijnen’. De benedictijnen zijn eeuwenlang onlosmakelijk verbonden met het gregoriaans. De schola laat tijdens dit concert, samen met het Oosterhouts Kamerkoor o.l.v. Jan Schuurmans, de ontwikkeling van het gregoriaans naar de meerstemmigheid horen.Samen met het Oosterhouts Kamerkoor en Jan Willems (organist) laat de Schola de ontwikkeling van gregoriaans naar meerstemmigheid horen.
Toegang gratis.
Tentoonstelling
(van 20 mei t/m 28 mei in de Sint Jansbasiliek) Openingstijden: van 13.30 tot 16.30 uur.
De Heemkundekring Heerlijkheid Oosterhout werkt samen met leden van de schola en de monniken van de Pauluscommuniteit in Teteringen aan de inrichting van een tentoonstelling over benedictijner monniken die leefden en werkten in Sint Paulusabdij in Oosterhout en die in velerlei culturele disciplines grote invloed hebben gehad in Oosterhout en ver daarbuiten.
Jaap van der Meij, kunstschilder en beeldhouwer;
Dom van der Laan, architectuur (stichter van de Bossche School), ontwerpen en maken van religieuze kleding en gebruiksvoorwerpen (kelken, staven);
Pieter van de Meer de Walcheren, literatuur;
François Mes, kunstschilder en Frère Jean-Marie, kunstschilder en restauratie iconen;
Pater Jan Rahder, ontwerpen en maken van religieuze gebruiksvoorwerpen, ontwerpen van gebrandschilderde ramen en samen met broeder Mattheus, pottenbakken/keramiek;
Pater Nico van den Berg, kweken van orchideeën;
Pater Nico Wesselingh, autoriteit op het gebied van het gregoriaans en kerkmuziek
Deze Tentoonstelling wil ook een hommage zijn aan de benedictijnen die bijna honderd jaar leefden en werkten in Sint Paulus-abdij in Oosterhout en in velerlei culturele disciplines grote invloed hebben gehad in Oosterhout en ver daarbuiten. Al maanden werken Martin van Halderen,Theo AdriaansenenNico Bekers vande heemkundekring ‘De Heerlijkheid Oosterhout’, aangevuld met fotograaf Wim Vermeeren en Bert Huijsmans van de schola, aan het inrichten van een tentoonstelling, waar onder andere werk te zien zal zijn van benedictijnen die in de Oosterhoutse Sint Paulus-abdij gewoond hebben: Jaap van der Meij, kunstschilder en beeldhouwer, dom van der Laan, ontwerper van religieuze kleding en voorwerpen, architectuur (oprichter van de Bossche School), Pieter van der Meer de Walcheren, literatuur, François Mes, kunstschilder, frère Jean-Marie Année, kunstschilder en restaurateur van schilderijen en iconen, pater Jan Rahder, zilversmid, ontwerper van gebrandschilderde ramen en samen met broeder Mattheus, pottenbakken, pater Nico van den Berg, kweken van orchideeën en pater Nico Wesselingh, gregoriaans en kerkmuziek. Pater P.W. Steures tenslotte is in paragraaf 2.4 al vernoemd. Hij oefende wekelijks extra met de schola. Ook zijn portret is opgenomen in onderstaande benedictijnen-galerij.
Tijdens de voorbereiding is de projectgroep van de schola gastvrij ontvangen door de benedictijnen van de Sint Pauluscommuniteit in Teteringen. Het archief wordt geopend en ze mag beschikken over alle schilderijen, boeken en beelden. Veel ondersteuning krijgen ze daarbij van pater Nico Wesselingh en broeder Mattheus.Jan de Riddergeeft uit zijn eigen uitgebreide collectie boeken en andere bijzonderheden van Pieter van der Meer de Walcheren in bruikleen.
* Steeds van links naar rechts en tussen haakjes de datum waarop de foto is gemaakt: de benedictijnen Jaap van der Mey (2 oktober 1940), dom J. van der Laan (2 oktober 1940), Pieter van der Meer de Walcheren (1 februari 1954), François Mes (1976), frère Jean-Marie Année, pater Jan Rahder (2 oktober 1940), broeder Mattheus Notenboom (1 oktober 1952), pater Nico van den Berg (1940), pater Nico Wesselingh (1 oktober 1952) en pater P.W. Steures (2 oktober 1940).
Wandeling en rondleiding abdij
Tijdens de openingsuren van de tentoonstelling is de beschrijving voor een wandeling beschikbaar. Piet van Rooten beschrijft de route van de Sint Jan via de Heilige Driehoek naar de Paulusabdij. De kerk is er altijd open. Op woensdag 23 mei geeft Pater Nico Wesselingh om 15.00 uur een rondleiding door de abdij.
GregoGaga, Vette miniaturen en Van Ganzenveer tot Muis!
Voor Schola Cantorum Oosterhout is het een uitdaging om de jeugd kennis te laten maken met monniken, handschriften en het gregoriaans. In nauwe samenwerking met Annemiek Tekstra en Miranda van Bragt, cultuurconsulenten van Oosterhout in Beweging, is gewerkt aan projecten. Voor leerlingen van het voortgezet onderwijs is GregoGaga gemaakt, een animatiefilmpje dat start bij Lady Gaga, terugschiet in de tijd en vervolgens het ontstaan van het gregoriaans laat zien. Op de achtergrond is naast de muziek van Lady Gaga ook het gregoriaans van de schola te horen is. Het animatiefilmpje is een uitdaging voor leerlingen die zingen en/of een instrument bespelen om zich aan te sluiten bij Jerry Korsmit. Hij heeft een compositie gemaakt die gebaseerd is op het gregoriaans en gespeeld is tijdens de ‘Hommage aan de Benedictijnen’.
Vette Miniaturen
Op de tentoonstelling is er ook werk te zien van leerlingen van Effent en van het MFC. De Leerlingen maakten eigen miniaturen, geïnspireerd door middeleeuwse handschriften.
Van Ganzenveer tot Muis
Voor leerlingen van de basschool (groep 3, 4 en 5) is er op woensdagmiddag 23 mei om 13.30 uur een workshop in de Sint Jansbasiliek. Deze activiteit wordt georganiseerd ism OIB (Ninke van Herpt). De kinderen krijgen een habijt aan, bekijken een dvd over middeleeuwse handschriften en miniaturen en gaan met gazenveer en pen ervaren wat monnikenwerk is.
* In het kader van het project ‘Vette Miniaturen’ gaven leerlingen, hier van Effent, geïnspireerd door handschriften en miniaturen hun eigentijdse visie in tekeningen en schilderijen.
Symposium
Van Gregoriaans naar Lady Gaga en weer terug
Om oud en nieuw te verbinden en op zoek te gaan naar de bron. Want niets komt zomaar uit de lucht vallen! Cultuurcoaches uit oosterhout ontwikkelden lesmateriaal in samenwerking met Schola Cantorum oosterhout, dat zij graag beschikbaar stellen.
Projecten voor Beeldende Vorming: Van benedictijn tot Banksy en Vette miniaturen. Voor muziek, CKV eb Beeldende Vorming: GreGoGaGa live. Dit materiaal is enthousiast ontvangen door leerlingen en docenten van vmbo, havo en vwo. We stellen al het lesmateriaal met instructie gratis beschikbaar aan de deelnemers van het symposium. Het symposium is bedoeld om resultaten te delen, om scholen en koren te verbinden, om oud en jong te inspireren.
Jerry Korsmit (1978), dirigent en afgestudeerd aan het conservatorium met Gregoriaans als specialiteit: “Intussen heb ik aan leerlingen van havo-4 van het MFC in Oosterhout tijdens de lessen CKV een workshop van vijf lessen GreGoGaGa gegeven. Een enerverende ervaring, en verdorie havo-4 leerlingen zijn wel degelijk gemotiveerd! Ze ontdekten dat niets zomaar uit de lucht komt vallen, dat Gregoriaans aan de wieg heeft gestaan van onze huidige West-Europese muziek, mooi toch! Ze maakten kennis met kerktonen en voegden in fraai handschrift – met bladgoud – een zelfgekozen dierbare tekst toe aan een bestaande Gregoriaanse melodie. Samen met Schola Cantorum Oosterhout zongen de leerlingen hun eigen teksten. Een verrassend optreden. Voor de leerlingen en voor de leden van de Schola een dierbare ervaring. In meerdere opzichten oud en nieuw met elkaar verbonden. En tot ieders verbazing: het publiek heeft er van genoten”.